ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’60

Από το περιοδικό "Κ"

Ακόμα μια σειρά εποχής από τους συντελεστές των παραγωγών «Γενιές της σιωπής» και
«Ρόδα της οργής» θα μας ταξιδέψει αυτόν τον χειμώνα «Στην άκρη του παράδεισου» της δεκαετίας

του ’60.

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

ΣΚΙΤΣΑ: ΛΑΚΗΣ ΓΕΝΕΘΛΗΣ

Η δεκαετία το ’60 παραμένει ανεξίτηλα χαραγμένη στην παγκόσμια ιστορία ως μία από τις πλέον καθοριστικές, τόσο σε κοινωνικοπολιτικό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Μέσα από τις διαφορετικές εκφάνσεις της, σημειώθηκαν κοσμοϊστορικές ανακατατάξεις και επηρεάστηκαν όλοι σχεδόν οι τομείς της ανθρώπινης δράσης. Κατά τη διάρκεια των χρόνων αυτών γεννήθηκαν και αναδείχθηκαν ρεύματα και τάσεις, σημειώθηκαν δραστικές πολιτικές εξελίξεις, κοινωνικές επαναστάσεις και έδρασαν σημαντικές προσωπικότητες που αναδείχθηκαν σε πανανθρώπινα σύμβολα ειρήνης, αντίστασης και άνοιξαν τον δρόμο για τη δημιουργία νέων παγκόσμιων δεδομένων, όπως για παράδειγμα το βρετανικό συγκρότημα των Beatles.

Το γενικότερο πολιτικό, κοινωνικό και καλλιτεχνικό κλίμα που επικρατούσε στον κόσμο κατά την πληθωρική και επαναστατική αυτή δεκαετία δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη και την κοινωνία της Κύπρου. Η ανεξαρτητοποίηση του νησιού το 1960 ανοίγει νέους δρόμους για το νησί. Μετά από αιώνες, η Κύπρος καταφέρνει σιγά-σιγά να αποκτήσει – κατά κάποιον τρόπο – τη δική της οντότητα. Το καινούργιο κράτος, με τα όσα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα που παρουσιάζει, είναι γεγονός. Οι μεταβολές στις ζωές των κατοίκων του μικρού μεσογειακού νησιού είναι έντονες και δεν αφήνουν ανεπηρέαστη την καθημερινότητά τους.

Τα ξένα πρότυπα, κοινωνικά και καλλιτεχνικά, τόσο στον τομέα της λογοτεχνίας, όσο και στον τομέα της μουσικής, αλλά και της μόδας, εισβάλλουν στο νησί. Τα έντονα χρώματα, οι εξεζητημένες κομμώσεις, τα printed κοστούμια και τα φορέματα με τα μεγάλα γεωμετρικά σχήματα, το look α λα Μπαρντό ή τα χτενίσματα σφηκοφωλιά, τα micro μίνι A-line φορέματα και οι τεράστιες πλατφόρμες κάνουν την εμφάνισή τους στην κυπριακή κοινωνία και αφήνουν το δικό τους σημάδι. Το ενδυματολογικό μέρος είναι το πλέον καθοριστικό που συμβάλλει στην αναγνώριση μιας εποχής, χαρακτηρίζει την απαρχή της, τη μέση και το τέλος της.

Μικρές μονοκατοικίες με κήπο κτίζονται στην πρωτεύουσα του νησιού, μίνιμαλ έπιπλα, με πριντς και γεωμετρικά σχήματα σε έντονους χρωματισμούς, με κύριο υλικό το μέταλλο και το ξύλο, κοσμούν τα κυπριακά σαλόνια των αστικών οικογενειών, ενώ στους τοίχους εμφανίζονται εξεζητημένες ταπετσαρίες.

Όλα αυτά σήμερα μας φαίνονται σχεδόν αστεία και υπερβολικά. Στην εποχή μας, όπου η λιτή γραμμή και τα γήινα χρώματα έχουν τον κύριο λόγο, η αναπαράσταση αυτής της τόσο νοσταλγικής δεκαετίας, των έντονων χρωμάτων και των εξεζητημένων ντιζάιν δεν θα μπορούσε να είναι τίποτε άλλο παρά ενδιαφέρουσα.

Η τηλεοπτική μεταφορά

Μέσα από τις – επιτυχημένες – σειρές εποχής, γίνεται καμιά φορά το καλύτερο «καθρέφτισμα» άλλων, διαφορετικών χρόνων. Το γενικότερο κλίμα της φετινής τηλεοπτικής σεζόν μάς προδιαθέτει για αυτήν ακριβώς την κατάσταση. Τη μεταφορά μας σε άλλες δεκαετίες και ειδικότερα σε αυτήν του 1960.

Οι τηλεοπτικές σειρές εποχής υπήρξαν ανέκαθεν ένα από τα ισχυρότερα χαρτιά των καναλιών σε κάθε καινούργια τηλεοπτική περίοδο. Τα εν λόγω σίριαλ, μάλιστα, διαφημίζονται ως εναλλακτική και ποιοτική επιλογή για τον τηλεθεατή, ανεβάζοντας έτσι την εικόνα και το επίπεδο του εκάστοτε σταθμού.

Η παραγωγή μιας τέτοιου βεληνεκούς παραγωγής, πέραν των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζει, απαιτεί και μεγάλο κόστος. Η μεταφορά στην εποχή όπου διαδραματίζεται η πλοκή χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από τους συντελεστές, αφού το σενάριο περιορίζει τη δράση τους σε ένα συγκεκριμένο και στενό χρονικό πλαίσιο, πολύ μακριά από τη σύγχρονη εποχή. Με αυτά τα δεδομένα, οι δημιουργοί οφείλουν, για να έχουν ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα, να μεταδώσουν το πνεύμα και τους ρυθμούς της ζωής της εποχής στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία.

Κοστούμια, σκηνικά, φωτισμός, σκηνοθεσία, ερμηνείες, καμιά φορά και γλώσσα είναι μερικοί από τους κώδικες επικοινωνίας σειράς και τηλεθεατή, ούτως ώστε να επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Κυριότερο όμως συστατικό για την επιτυχία μιας σειράς εποχής είναι το όραμα των δημιουργών. Αυτός θα είναι ο κεντρικός άξονας ανάπτυξης της παραγωγής, γύρω από τον οποίον θα περιστραφεί όλο το δημιουργικό και παραγωγικό μέρος.

Οι σειρές εποχής δεν έκαναν την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια, αφού όλοι θυμόμαστε τις ιδιαίτερα προσεγμένες παραγωγές των περασμένων ετών από το κρατικό κανάλι, το οποίο έχουμε ταυτίσει μάλιστα με αυτές.

Στην άκρη του παραδείσου το 1960

Αυτή τη χρονιά οι συντελεστές των σειρών «Γενιές της σιωπής» και «Τα ρόδα της οργής», των δύο επιτυχημένων σειρών εποχής του ΡΙΚ, συναντώνται ξανά αυτό το φθινόπωρο σε μια καινούργια, πολλά υποσχόμενη παραγωγή με τον ποιητικό τίτλο «Στην άκρη του παράδεισου». Το σενάριο υπογράφουν τρεις σεναριογράφοι, ένας εκ των οποίων είναι ο Πάμπος Κουζάλης που έδωσε «φωνή» στα soundtracks τόσο των «Γενιών» όσο και των «Ρόδων». Μαζί του υπογράφουν η Δέσποινα Πυρκεττή και η Φωτεινή Γεννάρη.

Η πλοκή εκτυλίσσεται στα μέσα της δεκαετίας του ’60, σε μια ιδιαίτερη εποχή για την Κύπρο, όπου η χώρα μας ζει τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της, αλλά και τις συνέπειες των αναταραχών του ’63-’64. Οι ήρωες δρουν μέσα σε αυτό το ιστορικό φόντο και βιώνουν τις κατά συρροήν αλλαγές στην παγκόσμια και κυπριακή κοινωνία. Σκοπός της σειράς δεν είναι να πάρει θέση στα πολιτικά δρώμενα, σχολιάζοντας ιστορικά γεγονότα. Αναπόφευκτα όμως αυτά τα γεγονότα θα επιδράσουν τόσο στον συναισθηματισμό όσο και στους χαρακτήρες των ηρώων.

Πέραν των πρωτοκλασάτων ονομάτων, όπως της Δέσποινας Μπεμπεδέλη και της Λένιας Σορόκκου, «Στην άκρη του παράδεισου» θα δούμε και νέα πρόσωπα είτε ακόμα και γνωστούς ηθοποιούς να κάνουν την έκπληξη σε ρόλους που δεν τους έχουμε συνηθίσει. Η επιστροφή στην Κύπρο τον Ιούνιο του 1965, μετά από δεκαοκτώ χρόνια στο Λονδίνο, της Σοφίας (Άννας Γιαγκιώζη), της κόρης της Μυριάνθης (Ανδρούλας Ηρακλέους) και του Δαμιανού (Αντρέα Βασιλείου), σηματοδοτεί την έναρξη της δράσης.

Με την άφιξή της, αποκαλύπτονται αλήθειες για το παρελθόν και το παρόν, οι οποίες αλλάζουν όλες τις ισορροπίες ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Σχέσεις αγάπης και εμπιστοσύνης κλονίζονται και καταρρέουν. Για τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας που θα ακολουθήσουν, η Μυριάνθη θα πιστέψει ότι ευθύνεται μια κατάρα που βαραίνει την οικογένεια και που κρατούσε μυστικό. Ο Δαμιανός, διχασμένος ανάμεσα στην οικογένειά του και στην Ελένη, την ερωμένη του, οδηγείται σε ακραίες πράξεις, οι οποίες θα έχουν απρόβλεπτες συνέπειες και θα τον απομονώσουν ακόμα περισσότερο. Η Κλειώ, η μικρότερη κόρη της οικογένειας, θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο του Δημήτρη. Με την αισιοδοξία και τη δύναμη που τη χαρακτηρίζουν, θα μπορέσει άραγε να φτάσει στην ευτυχία ή μήπως θα πιαστεί στον ιστό μιας καλοστημένης παγίδας;

Μια σειρά νοσταλγική, για μια πονεμένη εποχή, που με την επιμέλεια σκηνικών και κοστουμιών από τον Λάκη Γενεθλή, τη μαγευτική μουσική του Κώστα Κακογιάννη και τη φωνή του Μιχάλη Χατζηγιάννη στους τίτλους έναρξης, τη συμμετοχή σπουδαίων ηθοποιών και τη σφραγίδα του τελειομανή σκηνοθέτη Κλείτου Κλείτου θα μας ταξιδέψει αυτόν τον χειμώνα «Στην άκρη του παράδεισου» από το ΡΙΚ1 τα σαββατοκύριακα.

Λάκης Γενεθλής

Ο ενδυματολόγος και σκηνογράφος της νέας σειράς εποχής του ΡΙΚ μίλησε στο «Κ» για τη διαδικασία και τις απαιτήσεις δημιουργίας των κουστουμιών

-Ποιαδιαδικασία ακολουθείται από έναν ενδυματολόγο μέχρι να φτάσει κοντά στο τελικό αποτέλεσμα;

Μελέτη κειμένων και συνεχή επαφή με τον σκηνοθέτη. Ανάλυση χαρακτήρων για πληροφορίες που αφορούν τους ήρωες και έρευνα για κοστούμια. Πριν τον σχεδιασμό, πρέπει να γνωρίσεις τον ηθοποιό που θα υποδυθεί τον ρόλο. Ο σωματότυπος του κάθε ηθοποιού είναι διαφορετικός. Το κοστούμι θα πρέπει να σχεδιαστεί και να ραφτεί σύμφωνα με τις ανάγκες του χαρακτήρα, αλλά και του σωματοτύπου του ηθοποιού που θα τον υποδυθεί.

-Όταν πρόκειται όμως για τηλεοπτική σειρά εποχής, όπου τα κουστούμια έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις, ποια είναι η διαδικασία;

Σκέφτομαι συνεχώς ότι οι χαρακτήρες του σεναρίου «Στην άκρη του παράδεισου» ζουν σε κυπριακά σπίτια της Λευκωσίας. Δεν θα ήταν λογικό να φορούν «καθαρά» αμερικανικά κοστούμια. Αναζήτησα πληροφορίες από φωτογραφίες της εποχής, αλλά και ταινίες.

-Ποια είναι τα λάθη στα οποία μπορεί να υποπέσει ένας ενδυματολόγος και πόσο επικίνδυνα μπορεί να είναι για την έκβαση μιας σειράς ή μιας παράστασης;

Η εποχή προς τα τέλη του ’50 αρχές του ’60 είχε πολλά κοστούμια με prints. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τεχνικά προβλήματα. Προκαλεί συνήθως flickering στην κάμερα, οπότε πρέπει να βρούμε τρόπο να λύσουμε το πρόβλημα αυτό. Επίσης πρέπει να σχεδιάσεις κοστούμια για είκοσι περίπου γυναικείους χαρακτήρες και να ταιριάζουν αισθητικά μεταξύ τους. Αυτό δεν είναι τόσο εύκολο για έναν ενδυματολόγο.

-Στην περίπτωση της δημιουργίας των κουστουμιών για τη σειρά «Στην άκρη του παραδείσου» ποιο ήταν το πρώτο μέλημά σου και πώς έφτασες σήμερα στο τελικό αποτέλεσμα;

Σίγουρα το να φαίνονται φυσικά τα κοστούμια και όχι υπερβολικά στο περιβάλλον που θα τοποθετηθούν οι χαρακτήρες.

-Ποια ήταν η «παρέμβαση» των υπόλοιπων συντελεστών στη διαδικασία δημιουργίας των κουστουμιών;

Συζητούσαμε συνεχώς με τον σκηνοθέτη Κλείτο Κλείτου για τους χαρακτήρες και την εξέλιξή τους. Δοκιμάσαμε στην κάμερα κάποια κοστούμια, για να δούμε πώς φαίνονταν στην οθόνη. Θέλω οι ηθοποιοί να νιώθουν καλά με το κοστούμι τους, οπότε πάντοτε συζητάμε για το συγκεκριμένο θέμα.